تحقیق تجارب بهسازی و نوسازی جهان - درب الاحمر و پارک الازهر قاهره

پروژه تحقیقاتی عمران و معماری بررسی تجارب بهسازی و نوسازی جهان - نمونه موردی قاهره، محله درب الاحمر و پارک الازهر

دارای تصاویر، جداول ، نمودارها و منابع

قاهره پایتخت مصر و بزرگترین شهر جهان عرب، خاورمیانه و آفریقاست. این شهر در بخش شمال شرقی مصر در نزدیکی دلتای نیل جای دارد، رود نیل از میانش میگذرد و دریای مدیترانه در 165 کیلومتری شمال آن میباشد. کلان شهر قاهره با 14450000 نفر جمعیت و 86369 کیلومتر مساحت شانزدهمین شهر پر جمعیت جهان است.
در سال 1947مهاجرت به قاهره شدیدا افزایش یافت و نرخ رشد جمعیت شهر به 4% رسید در نتیجه این افزایش تراکم بسیار زیاد در نواحی مسکونی موجود پدید آمد در همان سال شهرداری قاهره تاسیس شد.
بافت تاریخی قاهره هسته ی در حال فروپاشی بزرگترین شهر آفریقاست. این شهر هم اکنون با مساحتی بیش از 450 کیلومتر مربع و جمعیتی حدود 16 میلیون نفر، گرفتار کمبود شدید مسکن و نرخ بیکاری 20 درصدی است. در تقابل با گستره ی کلان شهری بسیاری از مناطق تاریخی مخروبه اند و به محلاتی فقیرنشین تبدیل شده اند. در این شهر ، فقر ، بیکاری و بی سوادی با فقدان آگاهی نسبت به ارزش بناهای تاریخی در آمیخته است. قاهره از نظر معماری هویت ممتازی برخوردار و بیشترین تراکم یادگارهای دوران اسلامی را در جهان، چه از لحاظ کمی و چه کیفی، در خود جای داده است. عناصر تاریخی ثبت شده آن در خدمت میراث یونسکو با آثار تاریخی ونیز برابری می کند. از جمله بناهای تاریخی قاهره ، مساجد ، آرامگاه ها و مدارسی است که از قرن هفتم تا نوزدهم میلادی به دستور حامیان شاخص و سرشناس ساخته شده اند. ...

حفاظت از میراث تاریخی

منابع قابل حصول برای حفاظت از میراث ارزشمند تاریخی در مقایسه با وسعت کار ناکافی اند. با وجود برنامه های بی شمار و مطالعات بی پایان، هنوز محدوده ای قانونی برای حفاظت و احیاء، در چارچوب برنامه ای سازمان یافته از سوی دولت و سایر نهادها مشخص نشده است. به خصوص، از آنجا که بهره برداری از توانایی ها (و زمینه ها)ی جهانگردی کامل نیست، فرصت های شغلی و مشارکت اجتماعی در این جا به چشم نمی خورد.

وضعیت نامناسب زیرساخت های شهری، بخصوص حل نشده ماندن معضل آب های سطحی یکی از مهمترین عوامل ویرانی سریع یادمان ها و بناها بوده است. زمین لرزه سال ۱۹۹۲، به تخریب بیشتر بناهای تاریخی انجامیده، دیوارها ترک برداشته، مناره ها کج شده و گرداگرد بسیاری از یادمان ها همچنان داربست برپاست.

با تمرکز قدرت و ثروت در خارج از شهر تاریخی، به وضعیت آن توجه کافی نمی شود. اجتماعات محلی که استطاعت مالی چندانی ندارند، عامل فرسودگی شدید شهر تاریخی شناخته شده اند. در نتیجه، مقام هایی مسؤل بر این باورند که جابه جایی ساکنان بی بضاعت، می تواند شرایط را بهبود بخشد. اما نمی توان درهای شهر تاریخی را به روی مردمانی که در آن به کار و زندگی مشغول اند، بست. کارکردن با اجتماعات محلی می تواند به نتایج پرباری انجامد.
از سوی دیگر، هم پوشانی و تداخل مسئولیت ها و سردرگمی مقامات گوناگون در مورد یادمان ها و در زمینه مدیریت شهر تاریخی به چشم می خورد. تخریب ها، آسیب ها، و از شکل افتادگی هایی که به شهر تاریخی وارد آمده اند، پیامد ساخت و سازهای مجازی اند که بر پایه ضوابط و مقررات قانونی احداث شده اند. قانون، بازسازی ساختمان های همجوار یادمان ها را منع کرده تا با فرو ریختن آن ها فضایی خالی برای محافظت یادمان در مقابل ساخت و ساز فراهم آید. پایین بودن نرخ اجاره هم موجب بی توجهی به نگهداری ساختمان می شود.

مجوزهای رسمی برای فعالیت صنایع گوناگون (از تصفیه مس، انبارهای الوار و کارگاه برش سنگ مرمر گرفته تا تعمیر اتومبیل) در ساختمان های تاریخی یا در کنار آن ها، آلودگی صوتی و بصری ایجاد کرده، تأثیر منفی بر بناها به جای می گذارند.
از ۳۱۳ باب ساختمان فهرست شده در خود شهر تاریخی، بیش از ۹۵ درصدشان به وزارت اوقاف تعلق دارد. اما شورای عالی میراث باستانی وظیفه حفاظت از یادمان ها را بر عهده دارد که اعتبار سالانه آن تنها برای مرمت پنج یا شش بنا کفایت می کند.

علاوه بر این، فقدان مدیریت شهری به فلج شدن سازمان و ناتوانی در هدایت منابع می انجامد. در نتیجه، به نظر می رسد جامعه بین المللی از مشارکت مؤثر (فنی و مالی) در این زمینه ناتوان است. فوریت موضوع، آن را شایسته توجه عالی ترین رده های دولت و پی ریزی و پشتیبانی سیاستی مطمئن برای احیاء می کند. چنین حرکت قاطعی، جامعه بین المللی را به مشارکت فنی و مالی در مقیاس وسیع ترغیب می کند.

برنامه های بهسازی

برای حل این مشکلات، طرح پروژه بهسازی قاهره تاریخی ظرف یک سال از سوی برنامه توسعه سازمان ملل و شورای عالی میراث باستانی در دستور کار قرار گرفت. هدف این طرح حفاظت میراث شهری و توجه به آن و ارتقای کیفی سطح زندگی ساکنان شهر تاریخی بود. به این دو مؤلفه به صورتی هم سنگ و جداناپذیر نگریسته شد.
سه جزء اصلی طرح از این قرارند: اول، طرح راهبردی؛ دوم بازشناسی محدوده های اقدام ویژه و سرمایه گذاری بین المللی؛ سوم، ایجاد نهادهای دولتی و ساختاری سازمانی برای نظارت عملیاتی که نیازمند قدرت اجرایی لازم برای از میان برداشتن سریع موانع بسیاری است که موجب کندی اقدامات می شوند. یازده محدوده برای حمایت مالی خارجی شناسایی شدند.

بررسی دقیق گستره نشان می دهد که یادمان های عمده در نزدیکی یکدیگر واقع شده اند، و گرد آمدن طبیعی آن ها به صورت گروه، بر ارزششان می افزاید. به طور کلی، نُه مجموعه یادمانی شناسایی شدند که هر یک کانونی برای بازسازی، بهسازی و حفاظت به شمار می آیند. این مجموعه ها در طول خیابان المعز قرار می گیرند که ستون فقرات شهر تاریخی (و قسمتی از خیابان الجمالیه) است و تا گذر خیامان (خیمه دوزان) در جنوب ادامه می یابند، در امتداد رب الاحمر هم جهت با مسجد سلطان حسن به مسجد ابن طولون راه می برند. خیابان های و اصل گروه های ساخمانی نیز که پیوستگی میان گستره وسیعی از اماکن را فراهم می کنند، اهمیتی کم تر از خود مجموعه یادمان ها ندارند. گستره ای که این گروه ها در آن گنجیده اند، دالان میراث نام گرفته و هسته اصلی جذب جهانگردان است و در امر بازسازی، بهسازی و حفاظت اولویت نخست را به خود اختصاص داده است. البته بیشتر بناهای ثبت شده ، مانند بناهای دالان میراث را باید برای بهره برداری مجدد مرمت و تجهیز ، و آنها را در برنامه ریزی ساخت و ساز محلی ادغام کرد. با خروج از دالان میراث، در سمت شرق تاکید اصلی بر تامین مجتمع های مسکونی مناسب محلی ساز است و غرب دالان به کاربری های مختلط اختصاص دارد. ...