پایان نامه معماری دوره سامانی

پایان نامه معماری دوره سامانی

مقدمه

در تاریخ هر كشوری، با گذشت زمان و برخوردار با آداب و رسوم، فرهنگها و هنرهای گوناگون همواره سبكهای خاصی از هنر و بخصوص معماری بوجود می آیند كه مطالعه هر كدام از این طریق، خود نشانگر ذوق، سلیقه، استعداد و امكانات آن عصر می باشد.

طبیعی است این آثار در ابنیه در طی قرون متمادی، همواره مورد اسیب و لطمات گوناگون قرار گرفته و شكل اصلی خود را از دست می دهند. اما در این بین، همواره آثاری نیز وجود دارند كه از استحكام خوبی برخوردار بوده و تا زمالن حاضر، بر جای مانده اند.

آنچه حائز اهمیت است، دسترسی به این اثار می باشد كه متاسفانه در مورد ایران، با توجه به تغییر حدود و ثغور، در طی سالیان متمادی، برخی از این آثار به سایر كشورهای همسایه تعلق یافته است.

از جمله می توان از معماری و هنر دورة سامانی، متعلق به اواخر سدة سوم هجری – نیمه دوم قرن نهم میلادی – نام برد كه از جمله ادوار قابل توجه در تاریخ ایران بوده و موجبات شكوفایی هنر و معماری ایرانی – اسلامی را فراهم آورده است. اما همانگونه كه بعداً ذكر خواهد شد، از این زمان، آثار چندانی در دست نبوده و آنچه در دست است، بنای بقعة اسماعیل سامانی است كه امروز در بخارا، در جمهوری ازبكستان شوری قرار دارد.

این بنا، به علت استحكام، طراح و نمای زیبای آن و همچنین از نظر به رفد بودن، همواره مورد توجه بوده و از مشخصات بارز دوره سامانی بشمار می رود.

با روی كار آمدن سامانیان دراواخر قرن سوم هجری، نوزایشی اصیل در خراسان – گه بعدها ماوراءالنهر و افغانستان نامیده شد – پدیدار گشت.

در خصوص تكامل تدریجی معماری در اوایل این دوره سامانیان نتیجه گیری كلی مشكل است. از سه قرن اول هجری، بناهای زیاید موجود نیست، در صورتیكه از منابع چنین مستفاد می شود كه در این دوره، صدها بنای زیبا و مساجد عالی ساخته می شود.

بقعه اسماعیل سامانی، این تنوع قریب را به خوبی نشان می دهد. از روی این بنا و برجهای معروف محمود غزنوی در غزنین، چنین مستفاد می گردد كه از این ناحیه بسوی شمال شرقی بود كه طرق گوناگون آجركاری به سایر نقاط ایران برده شد.

بقعه اسماعیل سامانی

بقعه اسماعیل سامانی در بخارا – كه می توان گفت پیش از سال 332 هـ.ق 943/م بنا دشه – تقریباً یه شكل مربع كاملی است كه دیوارهای خارجی آن، كمی بسوی داخل قایل داشته و طول هر ضلع آم، دو متر است. در گوشه ها، ستونهای مدوری است كه در داخل بنا تعبیه گشته، از گوشه های ساختمان و سنگینی بالا بر روی آنها فاشر می آورد. راهروی طاقداری در بالای دیوار دور تا دور ساخته شده و در بالای چهار گوشه بنا، چهار گنبد كوچك واقع گشته است. این دو قسمت، از ساختمان آتشكده اقتباس شده و بیننده را به یاد راهروی پوشیده ای كه دور اتاق موج شكل آتشكده ساخته می شد و گنبد كوچكی داشت، می اندازد. این سبك معماری، به چهار طاق معروف است. دیوارهای جانبی بنا، دارای مدخل بزرگ گود رفته و قوس داری است كه چهارچوبی با گوشه های راست دارد.