مقاله بررسی جامع افت تحصیلی دانش آموزان

مقاله بررسی جامع افت تحصیلی دانش آموزان در 65 صفحه ورد قابل ویرایش 

افت تحصیلی

یكی از مباحث مطرح در محافل آموزشی و پرورشی درحال حاضر، افت تحصیلی دانش آموزان می باشد، اما این معضل چرا و چگونه شكل گرفته است؟ یكی از مسائل و  مشكلات اساسی نظام آموزشی هركشوری، مسأله افت تحصیلی است.

این موضوع هرساله هزینه های بسیار بالایی را دربرداشته و دورنمای پیشرفت و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی كشورها را مبهم می كند. مطابق مطالعات انجام شده، این مشكل هرسال افزایش می یابد و بسیاری از دانش آموزان و حتی دانشجویان، نمی توانند از پس مواد و محتوای آموزشی طراحی و تدوین شده برآیند یا آنها در موعد مقرر انجام دهند.

زمانی این مسأله اهمیت بیشتری پیدا می كند كه بدانیم بسیاری از این افراد توانایی های لازم را برای كسب موفقیت دارند، ولی موفق نمی شوند. باید به مقوله افت تحصیلی توجه بیشتری كرد تا بتوان با شناخت آن، توانایی ها و شایستگی های كودكان و نوجوانان را بارور كرد.

افت تحصیلی كاهش عملكرد تحصیلی دانش آموز از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب است. توجه به تعریف فوق نشان می دهد مقایسه و سنجش عملكرد تحصیلی قبلی و فعلی دانش آموزان بهترین شاخص افت تحصیلی است.

مشكلاتی كه دراین ارتباط شایان توجه است، در ابعاد فرد، خانواده، مدرسه و جامعه خلاصه می شود. البته فقط درذهن و روی كاغذ می توان آنها را از یكدیگر مجزا كرد. این عوامل، گاه چنان درهم تنیده اند كه كنش متقابل دارند، كه تعیین نقش و سهم هركدام به دشواری امكانپذیر است.

علل فردی

مطالعات نشان داده است كه حدود 10 درصد از موارد افت تحصیلی به علت ناتوانی ذهنی و عدم كشش فرد است. البته دربسیاری موارد دانش آموزی را كه مشكل تحصیلی داشته و با تشخیص كمبود هوش به مراكز مشاوره ارجاع داده اند، پس از ارزیابی دقیق مشخص می شود دانش آموز هیچ ضعف شناختی یا هوشی ندارد و علت یا علل دیگری عامل مسأله است.

امروزه دیگر آن اهمیتی را كه درگذشته به هوش داده می شد، داده نمی شود و گفته می شودهر شخص با نردبان صفات شخصیتی خود راه تكامل و پیشرفت را طی می‌كند و آنچه مهم است، صبرو بردباری و بویژه پشتكار است.

ازبین 2 دانش آموز با بهره هوشی مساوی، دانش آموزی موفق تر می شود و پیشرفت تحصیلی بهتری دارد كه تلاش و پشتكار زیادتری داشته باشد. توجه: برای یادگیری و به یاد سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن است.

بدیهی است اگر دانش آموز از هوش بالایی برخوردار باشد، ولی به مطلب یا موضوعی توجه نكند، نمی تواند آن را فراگیرد و علت افت و شكست تحصیلی بعضی دانش آموزان، ناشی از عدم توجه به معلم و موارد تدریس شده و نیز نداشت متن تمركز عوامل هنگام مطالعه و انجام تكالیف درسی است.

انگیزه: انگیزه ، به حالتهای درونی فردگرفته می شود كه موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف می شود و درواقع موتور حركت هر فردی است. محققان، نداشتن انگیزه پیشرفت را یكی از دلایل افت تحصیلی می دانند.

آشفتگی های عاطفی و هیجانی: مشكلات عاطفی و هیجانی دانش آموزان در مقاطع مختلف رشد می تواند آشفتگی های عاطفی وهیجانی را، مشكلات عاطفی و هیجانی روانی خاص هر مرحله از رشد می تواند باعث اشتغال خاطر، آسیب وارد آمدن به قوای هوشی، تحلیل انرژی ذهنی، عدم تمركز حواس و درنهایت افت تحصیلی دانش آموزان شود.

نارسائی هایی جسمی: دانش آموزانی كه دارای بنیه ای ضعیفی هستند از سلامت عمومی كامل برخوردار نیستند، نمی توانند به اندازه كافی كوشش وفعالیت داشته باشند. این دسته به دلیل داشتن استعداد ابتلا به انواع بیماری ها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف  بینایی و شنوایی نیز سبب عقب ماندگی و افت تحصیلی می شود.

ناراحتی های مربوط به مراكز عصبی و ناهماهنگی های حسی و حركتی نیز درجای خود باعث افت تحصیلی می شوند.

درمیان خانواده

روابط و نظام ارزشی خانواده: مهمترین عامل مؤثر درشكل گیری نگرش دانش آموزان نسبت به تحصیل، خانواده است؛ این كه والدین با دانش آموزان و درس و تحصیل او چگونه برخورد كنند و در الگوهای تربیتی خود برای چه نوع رفتارهایی ارزش قائل می شوند، یكی از اجزای اساسی درشكل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل است.

درموارد بسیاری علت افت تحصیلی یا شكست تحصیلی به جود نگرش های منفی، تضادها، مساعد نبودن شرایط خانواده از نظر عاطفی، روانی و ... برمی گردد.

مهمترین نقشی كه والدین ناخواسته و ناآگاهانه نه تنها محیط مساعدی را برای مطالعه فرزندان ایجاد نمی كنند، بلكه اصرار می ورزند دانش آموزان درمحلی آكنده از سرو صدا و محركهای مختلف مزاحم به انجام تكالیف بپردازند، ولی باید توجه داشت یادگیری درشرایطی بهتر صورت می گیرد كه در آن محیط آرام است و محركهایی مزاحم از جمله تلویزیون، بازی سایر كودكان و سروصداهای دیگر كمتر هستند. والدین با اجتناب از ترتیب دادن جشنها و مراسم مختلف یا شركت در آنها در ایام امتحانات می توانند برپیشرفت تحصیلی فرزندان خود تأثیر داشته باشند.

والدین می توانند به جای خرید اشیای غیرضروری برای دانش آموزان، كتابها و وسایل كمك آموزشی تهیه كنند تا از این طریق هم دانش آموزان اوقات فراغت خودرا به خوبی بگذرانند و هم به یادگیری آنها كمك شود.

متاسفانه دركشور ما، مطالعه كتابهای غیردرسی و كمك درسی كمتر متداول است، درحالی كه از طریق تهیه این گونه كتابها می توان كمك موثری به فرزندان كرد.

فقرمالی خانواده: یكی از عوامل افت تحصیلی كودك است، كه به طور غیرمستقیم برپیشرفت درسی او مؤثر است. محروم ماندن از غذای سالم و كافی ونداشتن استراحت لازم به علت فعالیتها و كارهای غیردرسی برای جبران فقر مالی موجب عقب ماندگی درسی می شود.

دركنار این موضوع، می توان فقر فرهنگی و بی سوادی یا كم سوادی والدین، فقدان والد یا والدین، وجود مشاجره و ناسازگاری بین والدین و درنهایت نحوه ارتباط دانش آموز با برادران و خواهران را هم درافت تحصیلی دخیل دانست.

زمینه ساز افت تحصیلی  چیست؟

هیچ چیز مانند ضایعات تعلیم و تربیت درسرنوشت ما و دانش آموزان مؤثر نیست، زیرا نه تنها تعلیم و تربیت ناقص، بودجه ملی را هدر می دهد، بلكه از همه مهمتر، قسمتی از عمر كودكان و نوجوانان را هنگام تحصیل درمدرسه كاملاً‌تلف می كند.

همچنین اگر بخش اعظم این افت تحصیلی  در دوران بلوغ اتفاق بیافتد، می تواند موجب بروز ناكامی در فرد شود. ارزشیابی های انجام شده درمورد كیفیت آموزشی نشان می دهد كه در سالهای اخیر با توجه به فراوانی تعداد مدارس و افراد مدرسه رو، تغییرات قابل توجهی از لحاظ كیفی در نظام آموزش و پرورش ما حاصل نشده است. فقر اقتصادی، وضع مسكن، میزان درآمد و تحصیلات والدین از عوامل افت تحصیلی می باشد. اغلب خانواده ها وقتی با مردود شدن بچه های خود مواجه می‌شوند، تازه با یك بازنگری ساده در دخل و خرج خانواده به عمق فاجعه پی می‌برند. از دید آنان در این هنگام هزینه های تحصیلی، وقت فرزندانشان و در نهایت تمامی وجین و هرس كردن كیفی آنان برای به بار نشستن این محصول به خطا رفته است. فرض كنید باغبانی پس از یك سال تلاش، در مزرعه ای به جای درو گندم، با تلی از علفهای هرزه مواجه شود. او چه احساسی پیدا می كند؟ حال اگر از نگاه ملی به مقوله افت تحصیلی نگاه كنیم، فاجعه از این هم غمبارتر خواهد بود.

كاربرد اصلاح افت یا اتلاف (Wastage) در آموزش و پرورش از زبان اقتصاددانان گرفته شده است و لذا آنان آموزش و پرورش را به صنعتی تشبیه می‌كنند كه بخشی از سرمایه و مواد اولیه ای را كه باید به محصول نهایی تبدیل شود، تلف نموده است و در نتیجه مطلوبیت مورد انتظار را در جامعه به بار نیاورده است. شاید این تشبیه چندان خوشایند كارشناسان آموزشی نباشد و اصلاح قصور در تحصیل یا واماندگی از تحصیل مطلوبتر باشد.

معلمان بارها شاهد بوده اند كه دانش آموزانی با بهره هوشی بالا در سطح مدارس وجود دارند كه از تحصیل موفقی  برخوردار نیستند و پس از بررسی های انجام شده مشكل را در خانه و خانواده یافتند. از عوامل متعدد خانوادگی درصد بالایی به عواملی چون طلاق، اعتیاد اولیاء، ناامنی در محیط خانوادگی، عدم ارتباط صحیح بین اعضاء خانواده مرتبط بوده اند.

نابسامانی خانوادگی مهمترین عامل در افت تحصیلی وترك تحصیل دانش آموزان بخصوص در مقطع راهنمایی است.

باید دفتر انجمن اولیاء و مربیان با برگزاری كلاسهای ویژه به خانواده ها، آموزشهای لازم را ارائه دهد تا خانواده ها به تأثیر مشكلات خانوادگی در تحصیل و زندگی فرزندانشان آگاه شوند.