مقاله بررسی جامع بورس

مقاله بررسی جامع بورس در 50 صفحه ورد قابل ویرایش  

بورس؛ كی ، كجا، چگونه ؟ … 

می گویند در بلژیك قرن پانزدهم، مردی به نام «واندر بورس» خانه ای داشت، كه صرافان و دلالان در مقابل خانه اش به داد و ستد پول و اوراق بهادار می پرداختند. بدین ترتیب، نام فعالیتی كه بعدها، یعنی در سال 1460 میلادی، دارای تشكیلاتی شد و بازار متشكلی را شامل گشت، از اسم آن مرد بلژیكی ، گرفته شد. اما تاریخ اولین بورس بین المللی را تنها می‎توان تا اوایل قرن هفدهم عقب برد، یعنی زمان تاسیس سازمان بورس آمستردام، با اینحال آنچه ذهنیت تشكیل چنین سازمانی را به وجود آورد، خود، داستان دیگری دارد؛ تجار و بازرگانان راهی را می جستند تا در معاملات خود، با زیان كمتری مواجه شوند، بهترین راه حل نیز تقسیم زیان بود ! آنچه در سال 1553 میلادی رخ داد، ایجاد شركتهای سهامی عام بود كه در سال 1602 با تاسیس شركت هند شرقی، شكل اصلی خود را پیدا نمود و بدین ترتیب اساس بازار سرمایه پایه گذاری شد.

بازار سرمایه، همزمان با انقلاب صنعتی در اروپا، مانند قارچ شروع به رشد نمود و به مرور، كشورهایی نظیر آلمان، انگلیس و سوییس را در برگرفت. هر كدام از كشورها نیز، به نوبه خود و به فراخور نیاز خویش، قوانین و مقرراتی را وضع كردند تا از تقلب و حق كشی و … جلوگیری كنند.

مفهوم بورس:

 با آنچه گفته شد می‎توان گفت: بورس به مكانی گفته می‎شود كه در آنجا پاره ای از كالاها و اوراق بهادار قیمت گذاری می‎شوند و سپس بر روی آن كالاها و اوراق بهادار معامله انجام می‎گیرد.

پیشینة بورس در ایران:

اندیشة اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال 1315 باز می گردد. در این سال دو كارشناس هلندی و بلژیكی فقط به منظور بررسی امكانات قانونی تشكیل سازمان بورس در ایران و احیاناً ایجاد آن، به ایران سفر كردند. در همان سالها بانك ملی نیز به عنوان تنها متصدی امور بانكی در كشور، مطالعات مشابهی را در دستور كار داشت. اما جنگ جهانی دوم، فرصت ادامه فعالیت را به هیچ یك از محققین نداد. از سرگیری مطالعات در این زمینه نیز به فرصت مناسبتری نیاز داشت و آرامش نسبی بعد از كودتای بیست و هشت مرداد 1332 زمان مساعدی بود برای اتاق بازرگانی، اتاق صنایع و معادن، بانك مركزی و وزارت بازرگانی تا چند سالی را به بررسی پیرامون این بازار و شرایط ایران برای تشكیل آن بپردازند. در سال 1333 به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ماموریت داده شد كه به تشكیل بورس اوراق بهادار اقدام كنند این اقدام هم به نتیجه نرسید.

در سال 1345 قانون تاسیس بورس اوراق بهادار به تصویب مجلس رسید و بانك مركزی موظف شد كه آیین نامه های اجرائی قانون مزبور را تنظیم و به تاسیس بورس اقدام كند. فعالیت بورس اوراق بهادار تهران عملاً از بهمن ماه سال 1346 آغاز شد. بانك صنعت و معدن و نفت پارس سهام خود را در بورس تهران عرضه كردند. در سال 1347 در مجموع، 6 شركت با 6/2 میلیارد ریال سرمایه به بورس تهران راه یافتند. در سال های بعد با اجرای برنامه گسترش مالكیت سهام واحدهای تولیدی كه بر اساس آن واحدهای خصوصی و دولتی مكلف بودند به ترتیب 49 و 99 درصد سهام خود را به مردم عرضه كنند و نیز با برقراری معافیت های مالیاتی برای شركت های پذیرفته شده در بورس فعالیت های بورس توسعه یافت به طوری كه تا سال 1357 تعداد 105 شركت جمعاً با 9/229 میلیارد ریال سرمایه به عضویت بورس درآمدند. در سال 1358 به علت ملی شدن بانك ها و شركت های بیمه و حذف نام بانك ها و شركت های بیمه عضو بورس از فهرست نرخهای بورس تهران؛ هم چنین به علت تصویب قانون حفاظت و توسعة صنایع ایران و حذف نام شركتهای مشمول این قانون از فهرست نرخهای بورس تهران- قیمت سهام به شدت پایین آمد و ركود بورس آغاز شد كه تا سال 1368 ادامه داشت.

از سال 1368 بورس تهران دوباره فعال شد علت این بود كه برنامة اول توسعة اقتصادی- اجتماعی تصویب شد و واگذاری سهام كارخانه ها به مردم به منظور اصلاح ساختار اقتصادی كشور مورد تایید مسئولان قرار گرفت.

درسالهای 1369 و 1370 فعالیت  بورس هم به لحاظ تعداد سهم های مورد معامله و هم به لحاظ حجم ریالی معاملات پررونق بود . قیمت سهام ، به دلیل وجود تقاضای زیاد ، به سرعت افزایش یافت. اما در سال 1371 بازار سرمایه در كشور دستخوش بحران شد و بازار بورس سال سختی را گذراند و حجم معاملات كاهش یافت. سالهای 1372 و 1373 برای بازار بورس سالهای نسبتاً خوبی بود. تعداد سهام معامله شده و حجم ریالی معاملات افزایش یافت. در سالهای 1374 و 1375 فعالیت بازار بورس اوراق بهادار تهران اوج گرفت به طوری كه، به لحاظ افزایش شاخص قیمت سهام، بورس تهران در میان كشورهای عضو فدراسیون بورسهای جهان مقام دوم را كسب كرد. اما در بررسیهای بعدی معلوم شد كه متأسفانه این افزایش بی منطق و ساختگی بوده است. مردمی كه فاقد هر نوع آگاهی از مسایل مالی به امید رسیدن به سود باد آورده به بورس تهران هجوم آوردند و مثلاً سهمی را كه وعدة 2500 ریال سود سالانه داده بود به مبلغ 40000 ریال

بورس ما و مشكلات آن

حداقل پنجاه درصد از بازدهی سرمایه گذاری در سهام بستگی به وضع بازار سرمایه از نظر ركود یا رونق دارد. وضع بازار سرمایه نیز به نوبه خود متأثر از عوامل خارج از بازار و عوامل تعیین كننده كارایی بازار است. این در حالیست كه اكثریت فعالان در بورس تمام هم و غم خود را مصروف تحلیل سهم می كنند و تحلیل كلان بازار را فرع می دانند. وضعیت اخیر بورس شاید هشداری باشد كه در یك بازار سرمایه غیركارا و دچار مشكل ساختاری، كار چندانی از آنالیز تكنیكی یا فوندامنتال سهام برنمی آید. بدین لحاظ همه فعالان بورس باید در كنار تحلیل سهم به اوضاع كلان بازار سرمایه و بهبود آن توجه داشته باشند و در صورت امكان در جهت كارایی بازار تلاش كنند.

بورس سهام ایران از سه گروه عوامل تأثیرپذیر است:

1-   عوامل خارج از بورس خارج از ایران مانند اوضاع منطقه، مسئله انرژی اتمی، تهدیدات آمریكا و غیره

2-   عوامل خارج از بورس داخل ایران مانند تصمیمات دولت و مجلس، انتخابات ریاست جمهوری و …

3-   عوامل داخلی بورس

در خصوص عوامل مربوط به گروه اول و دوم بسیار گفته و نوشته شده است. در گزارش مدیریت بورس به هیئت دولت و مصاحبه های ایشان نیز تماماً و انحصاراً به این دو گروه از عوامل اشاره شده است. این بدان معناست كه در گزارش به دولت و مردم در خصوص مشكلات بورس، گویا مطلب قابل گزارش و توجهی در خصوص عوامل مشكل زای داخلی بورس وجود ندارد.

اگر بازار سرمایه از استواری ساختاری برخوردار باشد كمتر از عوامل خارج از آن دچار بحران می‎شود. ضمن آنكه نباید عملكرد مناسب بورس را مشروط به فقدان مشكل در ایران و جهان نمود.

مهمترین و اصلی ترین مشكل و نارسایی بورس سهام ایران فقدان یا عملكرد ناقص سازوكار عرضه و تقاضا است. روند شاخص و قیمتها عمدتاً متأثر از سیاستهای مدیریت بورس، دستكاری در قیمتها و شگردهای سفته بازان و صاحبان رانت در بورس است اما سازوكار عرضه و تقاضا در این معركه از همه عقب و مظلوم مانده است. بازار سرمایه از همه چیز بیش از عرضه و تقاضای واقعی تأثیر می پذیرد. در حالیكه شاخصهای تكنیكی و فوندامنتال در خصوص سهام یك جهت را نشان می دهند، حركت و روند در سوی دیگر است.

فهرست

عناوین:                                                                                                           صفحه

بورس كی كجا چگونه؟.......................................................................................... 1

مفهوم بورس......................................................................................................... 2

پیشینه بورس در ایران.......................................................................................... 2

بورس تهران از ابتدا تا امروز............................................................................... 5

بورس اوراق بهادار و تشكیلات سازمانی اش...................................................... 8

بورس را به چه می شناسند.................................................................................. 10

انواع بورس........................................................................................................... 13

وظایف بورس........................................................................................................ 14

مزایای بورس........................................................................................................ 16

جاذبه های بورس اوراق بهادار برای مردم......................................................... 17

جاذبه های بورس اوراق بهادار برای شركت ها.................................................. 19

بورس اوراق بهادار و اقتصاد كلان...................................................................... 20

روش تشكیل سبد سهام و مدیریت آن.................................................................. 22

انتخاب صنایع برتر................................................................................................ 24

تعیین درصد مربوط به هر صنعت در سبد.......................................................... 25

انتخاب سهام برتر در هر صنعت.......................................................................... 25

اصولاً خوبست چند سهم در سبد داشته باشیم.................................................... 26

انواع سهام............................................................................................................. 27

ارزش سهام.......................................................................................................... 28

زمان خرید و فروش سهام................................................................................... 29

شرایط و ضوابط پذیرش سهام در بورس اوراق بهادار...................................... 30

ماده 2- ضوابط پذیرش سهام شركت ها در تابلو دوم تالار اصلی..................... 31

ماده 3- ضوابط ارتقای سهام شركت ها از تابلوی دوم به تابلوی اول تالار اصلی............... 33

ماده 4- ضوابط پذیرش سهام شركت ها در تالار فرعی..................................... 34

بورس ما و مشكلات آن ....................................................................................... 37

روند شاخص در دهة 80...................................................................................... 40

نارساییهای سیستم كنونی معاملات سهام............................................................ 42

راز بقا در بورس تهران........................................................................................ 44        

منابع ..................................................................................................................... 46