مقاله اختلالات خود شیفتگی کودک از نظر فروید

مقاله اختلالات خود شیفتگی کودک از نظر فروید

اختلالاتى كه خودشیفتگىِ اولیه كودك را در معرض خطر قرار مى‏ دهند، واكنشهاى كودك براى محافظت از خویشتن در برابر آن اختلالات و مسیرهایى كه كودك در نشان‏ دادن این واكنشها ناگزیر به آنها كشانده مى‏ شود ــ اینها موضوعات مهمى هستند كه هنوز مورد تحقیق قرار نگرفته‏اند، ولى من قصد دارم فعلاً آنها را مسكوت بگذارم. لیكن مهمترین بخش این موضوعات را مى‏توان با عنوان «عقده اختگى» مشخص كرد (در پسربچه‏ها اضطراب درباره [ از دست دادنِ ] قضیب، در دختربچه‏ ها حسرتِ داشتن قضیب) و در پیوند با تأثیر منع اولیه از فعالیت جنسى مورد بحث قرار داد. پژوهش روانكاوانه به طور معمول ما را قادر مى‏ سازد بى‏ثباتیهاى غرایز شهوى را (وقتى از غرایز «خود» جدا شده و در تقابل با آنها قرار مى‏گیرند) ریشه‏ یابى كنیم. ولى در حوزه خاص عقده اختگى، پژوهش روانكاوانه استنتاج وجود دوره‏اى و وضعیت روانى‏اى را امكان‏پذیر مى‏سازد كه هر دو گروهِ این غرایز هنوز در وحدت با یكدیگر كاركرد داشتند و به نحوى جدایى‏ناپذیر با یكدیگر درآمیخته بودند و به صورت علائق ناشى از خودشیفتگى تبلور مى‏یافتند. آدلر مفهوم «اعتراض مذكّرانه» را بر مبناى همین چارچوب مطرح كرده است. وى این مفهوم را تقریباً تا حد یگانه نیروى برانگیزاننده در شكل‏گیرى شخصیت و ایضاً روان‏رنجورى ارتقا داده است و شالوده آن را ارزشگذارى اجتماعى ــ و نه گرایشى مبتنى بر خودشیفتگى و لذا مربوط به نیروى شهوى ــ مى‏داند. تحقیقات روانكاوانه از بدو امر وجود و اهمیت «اعتراض مذكّرانه» را تشخیص داده، ولى برخلاف آدلر آن را واجد خصوصیات خودشیفتگى و ناشى از عقده اختگى دانسته است. «اعتراض مذكّرانه» در شكل‏گیرى شخصیت دخیل است و همراه با بسیارى عوامل دیگر آن را ایجاد مى‏كند، ولى براى تبیین مسائل روان‏رنجوریها (كه آدلر هیچ جنبه آنها را در نظر نمى‏گیرد مگر این‏كه روان‏رنجوریها چگونه در خدمت غرایز «خود» قرار مى‏گیرند) به كلى نامناسب‏اند.

...

رابطه حرمت نَفْس با شهوت‏طلبى ــ یا به عبارت دیگر، رابطه حرمت نَفْس با نیروگذارىِ روانىِ شهوى در مصداق امیال ــ را به طور خلاصه این‏گونه مى‏توان بیان كرد. باید تمایز قائل شویم بین نیروگذارىِ روانىِ شهوانى‏اى كه «خود پذیر» است⁽³³⁾ و نیروگذارىِ روانىِ شهوانى‏اى كه ــ برعكس ــ دچار سركوب شده است. در حالت اول (یعنى حالتى كه استفاده به عمل آمده از نیروى شهوى «خود پذیر» است)، عشق همچون سایر فعالیتهاى «خود» ارزیابى مى‏شود. عشق ورزیدن فى‏نفسه، تا آنجا كه مستلزم خاطرخواهى و حرمان است، حرمت نَفْس را مى‏كاهد؛ حال آن‏كه دوست داشته شدن ــ یعنى متقابل بودن عشق ــ و بهره‏مندى از مصداق عشق، حرمت نَفْس را بار دیگر افزایش مى‏دهد. سركوب نیروى شهوى باعث مى‏شود كه فرد نیروگذارىِ روانىِ شهوانى را به صورت ضعف شدید «خود» احساس كند و عشق قادر به ارضاى او نباشد. در این وضعیت، تقویت دوباره «خود» منوط است به بازگرداندن نیروى شهوى از مصداقها [ یى كه به آنها معطوف گردیده ] . بازگشت نیروى شهوىِ متمركز بر مصداق امیال به «خود» و تبدیل آن نیرو به خودشیفتگى، مبیّن اعاده نوعى عشق شادكام است؛ از سوى دیگر، این نیز صحّت دارد كه عشق شادكام اساساً به حالتى اطلاق مى‏شود كه نیروى شهوىِ متمركز بر مصداق.....